Uzman SühaN
Administrator
Abdest almayla ilgili soru ve cevaplar
Namaz âyeti Mekke’de, abdest âyeti ise Medine’de indiğine göre, Mekke’de namaz abdestsiz mi kılınıyordu?
CEVAP
Abdest, Mekke’de [Miracda] namaz ile birlikte farz oldu. Hatta, evvelki ümmetlere de farz idi. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da abdestle namaz kılardı. Kıyamete kadar, ümmetin ihtilafa düşmemesi için, Maide suresinde emredilerek önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)
Tuvalet yanında abdest
Sual: Banyomuzda alafranga tuvalet de var. Böyle banyoda abdest alınır mı?
CEVAP
Banyoda tuvalet olsa da, abdest alınır, abdest duaları okunur, gusledilir.
Abdest alana selam
Sual: Abdest alana selam verilir mi?
CEVAP
Evet.
Karanlıkta abdest
Sual: Zifiri karanlıkta abdest almak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Abdestmatik
Sual: Abdestmatik aletiyle abdest almanın mahzuru var mıdır?
CEVAP
Şu şartlar yerine getirilirse mahzuru olmaz:
1- Her uzuv ayrı ayrı üç kere, ayrı su ile yıkanabiliyorsa,
2- Su israf edilmiyorsa,
3- Her uzvu yıkarken, delk yapılabiliyorsa yani ovalanabiliyorsa.
Abdestten sonraki vesvese
Sual: Abdestten sonra ara sıra, (Acaba başımı mesh ettim mi?) veya (Abdestim var mı?) diye şüphe eden ne yapar?
CEVAP
Vesvesedir, buna itibar etmez, yeniden abdest almaz.
İhtilam ve abdestli yatmak
Sual: Abdestli yatan ihtilam olmaz mı?
CEVAP
İhtilam olmak tabii haldir. Abdestli yatmakla bir ilgisi yoktur. Yani abdestli yatan da ihtilam olabilir.
Abdestsiz camiye girmek
Sual: Namaz kılıp camiden çıkınca abdesti bozulan kimse, camide şemsiyesini unuttuğunu hatırlasa, şemsiyesini almak için camiye abdestsiz girmesi caiz mi?
CEVAP
İhtiyaç olduğu için girip hemen çıkması caizdir.
Hayrını gör
Sual: Abdest almış olana, (Hayrını gör) demek caiz midir?
CEVAP
Evet caizdir; çünkü o bir duadır.
İç sürmesi
Sual: Tam İlmihal’de özür bahsinde, abdesti bozduğu bildirilen iç sürmesi ne demektir?
CEVAP
İç sürmesi, ishal demektir.
Abdesti bozanlar
Sual: Hanefî birinin, diğer üç mezhepte abdesti bozacak şeyi yapınca, mesela yabancı kadının eline veya kendinin yahut çocuğun avret yerine dokununca, ölü yıkayınca, abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hayır, kendi mezhebinde bozmayan hususlar, abdesti bozmaz. Ancak, başka mezhepte farz olan bir şeyi yapmak, kendi mezhebimizde mekruh değilse, bunu yapmak müstehab olur.
Yara kabuğunun düşmesi
Sual: Yara kabuğunun düşmesiyle, su değmemiş kuru yer kalacağı için, abdest bozulmuş olur mu?
CEVAP
Hayır, abdest bozulmuş olmaz. (S. Ebediyye)
Kullanılan elle mesh
Sual: Abdestte kollardan artan suyla baş mesh edilebilir mi?
CEVAP
Kollardan artan suyla başı mesh etmek caiz değildir. (Redd-ül-muhtar)
Abdest alırken
Sual: Abdest uzuvlarını, bildirilen huduttan daha fazla yıkamak uygun mudur?
CEVAP
Bildirilen huduttan çok fazla yıkamamalı, fakat yüzü, kolları, ayakları yıkarken, farz olan yerlerden biraz fazlasını yıkamak müstehabdır. Mesela, kolları dirsekleri biraz aşarak yıkamak iyi olur, ama aşırı davranıp omuzlara kadar yıkamak uygun olmaz.
Meal abdestsiz tutulmaz
Sual: Latin harfleriyle yazılmış Kur’an-ı kerim meallerini veya tefsirlerini abdestsiz tutmak caiz midir?
CEVAP
Hayır, abdestsiz tutmak caiz değildir.
Abdesti tez almalı
Sual: Kuru yer veya delk edilmemiş, ovulmamış yer kalır endişesiyle, abdest almayı uzatıyorum. Bunun bir sakıncası var mıdır?
CEVAP
Abdest almayı uzatmak vesveseden kaynaklanır. Vesvese ise günahtır. Birkaç dakika içinde almalı. Namazı ise acele etmeden tâdil-i erkâna riayet ederek kılmalı.
Abdestin tez alınması, namazın yavaş kılınması hakkında halk arasında çeşitli sözler söylenir: Mesela, (Abdesti yel gibi, namazı yıl gibi) ve (Abdesti kuş gibi, namazı taş gibi) dendiği gibi, (Abdesti deli gibi almalı, namazı ölü gibi kılmalı) veya (Veli gibi kılmalı) da denir.
Başı mesh etmek
Sual: Kur’anda, abdestin farzları arasında, (Başı mesh etmek) ifadesi geçiyor. Peygamberimiz, tatbikatıyla başın ne kadarının mesh edileceğini bildirmemiş mi de, mezheplerde farklılık gösteriyor?
CEVAP
Evet, Peygamber efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, nasıl abdest alındığını tatbiki olarak göstermiştir. Başın tamamını mesh etmiştir. Ancak Peygamber efendimizin her yaptığı sünnet olmuyor, farz olanları da yapıyor. Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” başın tamamını sünnet olarak mı, yoksa farz olarak mı mesh etti? Bu durum açıkça bilinemediği için müctehidler, farklı ictihad ettiler.
(Abdestte başınızı mesh edin!) âyet-i kerimesi için, İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed bin Hanbel, (Baş denince başın tamamı anlaşılır ve başın tamamını mesh etmek farzdır) şeklinde ictihad ettiler. İmam-ı a’zam hazretleri ise, (Bir şeyin dörtte biri tamamı yerine geçer. Başın dörtte birini mesh eden tamamını mesh etmiş olur) buyurdu. İmam-ı Şâfiî ise, (Mesh demek yıkamak demek değildir, ıslak eli sürmektir. Başa bir parmakla sürülse de mesh edilmiş olur) diye ictihad etti.
İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed, (Resulullah başın tamamını farz olarak mesh etmiştir) hükmüne varırken, İmam-ı a’zam ve İmam-ı Şâfiî, (Resulullah başın tamamını sünnet olarak mesh etmiştir) hükmüne vardılar. Diğer iki hak mezhepte farz olduğu için, başın tamamını mesh etmeyi hiç terk etmemelidir.
Abdest gusle bağlıdır
Sual: Abdestin farzları arasında gusletmek olmadığına göre, abdestin sahih olması için, abdestin farzlarına uymak yetmez mi? (Abdestin sahih olması, guslün sahih olmasına bağlıdır) demek yanlış değil mi?
CEVAP
Yanlış değildir. Guslü sahih olmayanın, abdesti de, namazı da sahih olmaz. Yani cünüp olan kimse, gusletmeden sadece abdest alsa, o abdestle namaz kılamaz. Gusül, abdest ve namaz birbirine bağlıdır. Cünüplükten gusletmedikçe, abdest ve namaz geçerli olmaz. Guslün sahih olması için de, gusle mâni olan her şeyi ortadan kaldırmalıdır. Mesela sakız, oje gibi şeyler varsa bunların altına su geçmez ve gusül sahih olmaz. Diş dolgusu da bunlardan biridir. Diş dolgusu olanın, mutlaka Mâlikî veya Şâfiî mezhebini taklit etmesi gerekir.
Diş çektiren
Sual: (Diş çektiren, abdestinin bozulmaması için, abdest alırken ağzındaki kanı su ile yutmalıdır) deniyor. Niye bize kan yutturuluyor ki? Kan yutulmazsa abdest olmaz mı?
CEVAP
Zaruretsiz kan yutmak da, kan yutturmak da doğru olmaz. Abdestte ağzı yıkamak farz değildir. Kan durmazsa ve vaktin çıkma tehlikesi varsa, böyle bir mazeretle ağzı yıkamak gerekmez. Zaten kan yutulsa bile, yine kan çıkar. Yani kan yutmak bir çare değildir. Mazeretinden dolayı, dişine pamuk koyarak, ağzını hiç yıkamadan abdestini alıp namazını kılabilir.
Eğer Mâlikî’yi taklit ediyorsa, ağzından kan çıksa da, abdesti bozulmuş olmaz.
Abdestin farz olması
Sual: Namaz âyeti Mekke’de, abdest âyeti ise Medine’de inmiştir. Mekke’de namaz abdestsiz mi kılınıyordu?
CEVAP
Hayır, abdestle kılıyorlardı. Abdest almanın farz olduğu Peygamber efendimize bildirilmişti. Hattâ önceki ümmetlere de farzdı. Yani namazı abdestsiz kılan ümmet olmadı. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da, namazı abdest alarak kılardı. Eğer abdest âyeti inmeseydi, (Yalnız Kur’an) diyen mezhepsizler, (Kur’anda abdest âyeti yoktur) diyerek Müslümanlara abdestsiz namaz kıldırırlardı. İşte bunun gibi olumsuz durumların meydana çıkmaması için, abdest âyet-i kerimesi inerek abdestin önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)
Abdest âyeti gelmeden önce, alınan abdestle ilgili Sahih-i Müslim’deki bir hadis-i şerif şöyledir:
Câbir radıyallahü anh, abdest alıp mestleri üzerine mesh edince (Niçin böyle yaptın?) diye sordular. O da, (Ben Resulullah’tan “sallallahü aleyhi ve sellem” böyle gördüm) dedi. Mecmau’I-Beyân adlı eserde deniyor ki:
Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” bu âyet ininceye kadar her amelini abdestli yapardı. Hattâ sorulan suallere bile abdestsiz cevap vermezdi. Şu hâlde abdestin, vahy-i gayr-i metlü olduğu gibi, eski şeriatlardan beri devam ettiği de anlaşılmaktadır. Çünkü Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” abdest alıp, (İşte bu aldığım abdest, benim ve benden önceki Peygamberlerin abdestidir) buyurmuştur. (Dürer ve Gurer)
Müstehabı yapan, sünneti de yapmış olur
Sual: Kitaplarda, sünnetin sevabının müstehabdan çok fazla olduğu bildiriliyor. Fakat (Rükû ve secde tesbihlerini 3 kere söylemek sünnettir. 5, 7, 9 veya 11 kere söylemek ise müstehabdır. Abdestte ağzı yıkarken, dişleri diş fırçasıyla veya başka bir şeyle temizlemek sünnettir. Bu işi misvakla yapmak müstehabdır) deniyor. Müstehabı yapıp da, sünnetten mahrum kalmak doğru olur mu?
CEVAP
Müstehab olanı yapınca, sünnet de yapılmış oluyor, daha fazla sevab alınıyor, sünnetten mahrum kalınmıyor. Daha fazla sevabdan mahrum kalmamak için, müstehabları da yapmaya çalışmalıyız.
Yüzdeki yağ bezi
Sual: Yüzümde yağ gibi, kurt gibi bir bez var. Sıkınca kansız ve irinsiz çıkabiliyor. Bu, abdesti bozar mı?
CEVAP
Kan ve irin olmadığı için bozmaz. Eğer bir yaradan kan ve irin akarsa, Hanefî’de abdest bozulur, ama elde olmadan akmaya devam ederse bu semavî bir özür olur. Mâlikî mezhebi taklit edilirse, abdesti bozulmamış olur.
CEVAP
Abdest, Mekke’de [Miracda] namaz ile birlikte farz oldu. Hatta, evvelki ümmetlere de farz idi. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da abdestle namaz kılardı. Kıyamete kadar, ümmetin ihtilafa düşmemesi için, Maide suresinde emredilerek önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)
Tuvalet yanında abdest
Sual: Banyomuzda alafranga tuvalet de var. Böyle banyoda abdest alınır mı?
CEVAP
Banyoda tuvalet olsa da, abdest alınır, abdest duaları okunur, gusledilir.
Abdest alana selam
Sual: Abdest alana selam verilir mi?
CEVAP
Evet.
Karanlıkta abdest
Sual: Zifiri karanlıkta abdest almak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Abdestmatik
Sual: Abdestmatik aletiyle abdest almanın mahzuru var mıdır?
CEVAP
Şu şartlar yerine getirilirse mahzuru olmaz:
1- Her uzuv ayrı ayrı üç kere, ayrı su ile yıkanabiliyorsa,
2- Su israf edilmiyorsa,
3- Her uzvu yıkarken, delk yapılabiliyorsa yani ovalanabiliyorsa.
Abdestten sonraki vesvese
Sual: Abdestten sonra ara sıra, (Acaba başımı mesh ettim mi?) veya (Abdestim var mı?) diye şüphe eden ne yapar?
CEVAP
Vesvesedir, buna itibar etmez, yeniden abdest almaz.
İhtilam ve abdestli yatmak
Sual: Abdestli yatan ihtilam olmaz mı?
CEVAP
İhtilam olmak tabii haldir. Abdestli yatmakla bir ilgisi yoktur. Yani abdestli yatan da ihtilam olabilir.
Abdestsiz camiye girmek
Sual: Namaz kılıp camiden çıkınca abdesti bozulan kimse, camide şemsiyesini unuttuğunu hatırlasa, şemsiyesini almak için camiye abdestsiz girmesi caiz mi?
CEVAP
İhtiyaç olduğu için girip hemen çıkması caizdir.
Hayrını gör
Sual: Abdest almış olana, (Hayrını gör) demek caiz midir?
CEVAP
Evet caizdir; çünkü o bir duadır.
İç sürmesi
Sual: Tam İlmihal’de özür bahsinde, abdesti bozduğu bildirilen iç sürmesi ne demektir?
CEVAP
İç sürmesi, ishal demektir.
Abdesti bozanlar
Sual: Hanefî birinin, diğer üç mezhepte abdesti bozacak şeyi yapınca, mesela yabancı kadının eline veya kendinin yahut çocuğun avret yerine dokununca, ölü yıkayınca, abdesti bozulur mu?
CEVAP
Hayır, kendi mezhebinde bozmayan hususlar, abdesti bozmaz. Ancak, başka mezhepte farz olan bir şeyi yapmak, kendi mezhebimizde mekruh değilse, bunu yapmak müstehab olur.
Yara kabuğunun düşmesi
Sual: Yara kabuğunun düşmesiyle, su değmemiş kuru yer kalacağı için, abdest bozulmuş olur mu?
CEVAP
Hayır, abdest bozulmuş olmaz. (S. Ebediyye)
Kullanılan elle mesh
Sual: Abdestte kollardan artan suyla baş mesh edilebilir mi?
CEVAP
Kollardan artan suyla başı mesh etmek caiz değildir. (Redd-ül-muhtar)
Abdest alırken
Sual: Abdest uzuvlarını, bildirilen huduttan daha fazla yıkamak uygun mudur?
CEVAP
Bildirilen huduttan çok fazla yıkamamalı, fakat yüzü, kolları, ayakları yıkarken, farz olan yerlerden biraz fazlasını yıkamak müstehabdır. Mesela, kolları dirsekleri biraz aşarak yıkamak iyi olur, ama aşırı davranıp omuzlara kadar yıkamak uygun olmaz.
Meal abdestsiz tutulmaz
Sual: Latin harfleriyle yazılmış Kur’an-ı kerim meallerini veya tefsirlerini abdestsiz tutmak caiz midir?
CEVAP
Hayır, abdestsiz tutmak caiz değildir.
Abdesti tez almalı
Sual: Kuru yer veya delk edilmemiş, ovulmamış yer kalır endişesiyle, abdest almayı uzatıyorum. Bunun bir sakıncası var mıdır?
CEVAP
Abdest almayı uzatmak vesveseden kaynaklanır. Vesvese ise günahtır. Birkaç dakika içinde almalı. Namazı ise acele etmeden tâdil-i erkâna riayet ederek kılmalı.
Abdestin tez alınması, namazın yavaş kılınması hakkında halk arasında çeşitli sözler söylenir: Mesela, (Abdesti yel gibi, namazı yıl gibi) ve (Abdesti kuş gibi, namazı taş gibi) dendiği gibi, (Abdesti deli gibi almalı, namazı ölü gibi kılmalı) veya (Veli gibi kılmalı) da denir.
Başı mesh etmek
Sual: Kur’anda, abdestin farzları arasında, (Başı mesh etmek) ifadesi geçiyor. Peygamberimiz, tatbikatıyla başın ne kadarının mesh edileceğini bildirmemiş mi de, mezheplerde farklılık gösteriyor?
CEVAP
Evet, Peygamber efendimiz “sallallahü aleyhi ve sellem”, nasıl abdest alındığını tatbiki olarak göstermiştir. Başın tamamını mesh etmiştir. Ancak Peygamber efendimizin her yaptığı sünnet olmuyor, farz olanları da yapıyor. Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” başın tamamını sünnet olarak mı, yoksa farz olarak mı mesh etti? Bu durum açıkça bilinemediği için müctehidler, farklı ictihad ettiler.
(Abdestte başınızı mesh edin!) âyet-i kerimesi için, İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed bin Hanbel, (Baş denince başın tamamı anlaşılır ve başın tamamını mesh etmek farzdır) şeklinde ictihad ettiler. İmam-ı a’zam hazretleri ise, (Bir şeyin dörtte biri tamamı yerine geçer. Başın dörtte birini mesh eden tamamını mesh etmiş olur) buyurdu. İmam-ı Şâfiî ise, (Mesh demek yıkamak demek değildir, ıslak eli sürmektir. Başa bir parmakla sürülse de mesh edilmiş olur) diye ictihad etti.
İmam-ı Mâlik ile İmam-ı Ahmed, (Resulullah başın tamamını farz olarak mesh etmiştir) hükmüne varırken, İmam-ı a’zam ve İmam-ı Şâfiî, (Resulullah başın tamamını sünnet olarak mesh etmiştir) hükmüne vardılar. Diğer iki hak mezhepte farz olduğu için, başın tamamını mesh etmeyi hiç terk etmemelidir.
Abdest gusle bağlıdır
Sual: Abdestin farzları arasında gusletmek olmadığına göre, abdestin sahih olması için, abdestin farzlarına uymak yetmez mi? (Abdestin sahih olması, guslün sahih olmasına bağlıdır) demek yanlış değil mi?
CEVAP
Yanlış değildir. Guslü sahih olmayanın, abdesti de, namazı da sahih olmaz. Yani cünüp olan kimse, gusletmeden sadece abdest alsa, o abdestle namaz kılamaz. Gusül, abdest ve namaz birbirine bağlıdır. Cünüplükten gusletmedikçe, abdest ve namaz geçerli olmaz. Guslün sahih olması için de, gusle mâni olan her şeyi ortadan kaldırmalıdır. Mesela sakız, oje gibi şeyler varsa bunların altına su geçmez ve gusül sahih olmaz. Diş dolgusu da bunlardan biridir. Diş dolgusu olanın, mutlaka Mâlikî veya Şâfiî mezhebini taklit etmesi gerekir.
Diş çektiren
Sual: (Diş çektiren, abdestinin bozulmaması için, abdest alırken ağzındaki kanı su ile yutmalıdır) deniyor. Niye bize kan yutturuluyor ki? Kan yutulmazsa abdest olmaz mı?
CEVAP
Zaruretsiz kan yutmak da, kan yutturmak da doğru olmaz. Abdestte ağzı yıkamak farz değildir. Kan durmazsa ve vaktin çıkma tehlikesi varsa, böyle bir mazeretle ağzı yıkamak gerekmez. Zaten kan yutulsa bile, yine kan çıkar. Yani kan yutmak bir çare değildir. Mazeretinden dolayı, dişine pamuk koyarak, ağzını hiç yıkamadan abdestini alıp namazını kılabilir.
Eğer Mâlikî’yi taklit ediyorsa, ağzından kan çıksa da, abdesti bozulmuş olmaz.
Abdestin farz olması
Sual: Namaz âyeti Mekke’de, abdest âyeti ise Medine’de inmiştir. Mekke’de namaz abdestsiz mi kılınıyordu?
CEVAP
Hayır, abdestle kılıyorlardı. Abdest almanın farz olduğu Peygamber efendimize bildirilmişti. Hattâ önceki ümmetlere de farzdı. Yani namazı abdestsiz kılan ümmet olmadı. Miracdan önce, Eshab-ı kiram da, namazı abdest alarak kılardı. Eğer abdest âyeti inmeseydi, (Yalnız Kur’an) diyen mezhepsizler, (Kur’anda abdest âyeti yoktur) diyerek Müslümanlara abdestsiz namaz kıldırırlardı. İşte bunun gibi olumsuz durumların meydana çıkmaması için, abdest âyet-i kerimesi inerek abdestin önemi bildirildi. (Redd-ül-muhtar)
Abdest âyeti gelmeden önce, alınan abdestle ilgili Sahih-i Müslim’deki bir hadis-i şerif şöyledir:
Câbir radıyallahü anh, abdest alıp mestleri üzerine mesh edince (Niçin böyle yaptın?) diye sordular. O da, (Ben Resulullah’tan “sallallahü aleyhi ve sellem” böyle gördüm) dedi. Mecmau’I-Beyân adlı eserde deniyor ki:
Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” bu âyet ininceye kadar her amelini abdestli yapardı. Hattâ sorulan suallere bile abdestsiz cevap vermezdi. Şu hâlde abdestin, vahy-i gayr-i metlü olduğu gibi, eski şeriatlardan beri devam ettiği de anlaşılmaktadır. Çünkü Resulullah “sallallahü aleyhi ve sellem” abdest alıp, (İşte bu aldığım abdest, benim ve benden önceki Peygamberlerin abdestidir) buyurmuştur. (Dürer ve Gurer)
Müstehabı yapan, sünneti de yapmış olur
Sual: Kitaplarda, sünnetin sevabının müstehabdan çok fazla olduğu bildiriliyor. Fakat (Rükû ve secde tesbihlerini 3 kere söylemek sünnettir. 5, 7, 9 veya 11 kere söylemek ise müstehabdır. Abdestte ağzı yıkarken, dişleri diş fırçasıyla veya başka bir şeyle temizlemek sünnettir. Bu işi misvakla yapmak müstehabdır) deniyor. Müstehabı yapıp da, sünnetten mahrum kalmak doğru olur mu?
CEVAP
Müstehab olanı yapınca, sünnet de yapılmış oluyor, daha fazla sevab alınıyor, sünnetten mahrum kalınmıyor. Daha fazla sevabdan mahrum kalmamak için, müstehabları da yapmaya çalışmalıyız.
Yüzdeki yağ bezi
Sual: Yüzümde yağ gibi, kurt gibi bir bez var. Sıkınca kansız ve irinsiz çıkabiliyor. Bu, abdesti bozar mı?
CEVAP
Kan ve irin olmadığı için bozmaz. Eğer bir yaradan kan ve irin akarsa, Hanefî’de abdest bozulur, ama elde olmadan akmaya devam ederse bu semavî bir özür olur. Mâlikî mezhebi taklit edilirse, abdesti bozulmamış olur.
