*MeleK*
♥Ben Aşık Olduğum Adamın Aşık Olduğu Kadınım♥
Amasyaya Özgü Maniler, Amasya Türküleri
amasyayla ilgili türküler amasya ile ilgili türküler amasya türküleri ve öyküleri manileri türküleri ve hikayeleri
Amasya ili geleneksel giyim-kuşam bakımından çok renkli ve çeşitlidir. Kıyafetlerin günümüze değin bozulmadan gelmiş olması, yöre insanının kapalı bir toplum olmasından kaynaklanmaktadır. Dağ köylerinde hâlâ geleneksel kıyafetler ile günlük yaşamı sürdüren insanlar vardır.
GELENEKSEL KADIN GİYİMİ
Amasya geleneksel kadın kıyafeti oldukça zengin ve gösterişli bir kıyafettir. Göynücek İlçesi’nin Ilısu Köyü ve Karayakup Köyleri’nde Yörüklerin giydiği geleneksel kıyafetler; fes, pullu yemeni, göynek, üçetek, cepken, yelek, kuşak, çarpana kuşak, şalvar, çorap ve çarık olmak üzere 12 parçadan oluşur
Amasya folklorunda maniler önemli bir yer tutar. Amasya yöresindeki toplumsal yaşayışın, coşkunun, heyecanın yoğun bir şekilde yaşadığı maniler, düğünlerde ezgili olarak okunur. Genelde genç kızlar bir araya geldiklerinde, eğlenmek amacı ile mani söylerler.
Mani söyleneceği zaman güzel tef çalan biri eline “el tefi” alır. Bir taraftan çalıp diğer taraftan mani söyleyerek kendisine eşlik edecek birini arar. Bazen mani söyleyecek kişiler istekli olmayabilir. Bu durumda onu teşvik etmek için ardı ardına maniler sıralanır. Bu manilerin içeriği mani atışmasına girmesi istenilen kişiyi kızdırmak amaçlı olabilir. Ortam iyice ısınmaya başlayınca söylemeye niyetli olmayan kişi onun söylediğine karşılık olarak mani söyler. Böylece mani yarışı (atışması) başlar.
MANİLER
Duvarda makas asulu
Elbiseler kesülü
Bana mani sorarsan
Kirli çuval basulu
Çay aşağu giderim
Topal koyun güderim
Eğer anam vermezse
Bohçamı alur giderim
Mavi boyarlar mola
Sevsem duyarlar mola
İkimizde bir boyda
Nikah gıyarlar mola
Harmanlarda ot bitti
Goyun yayulsun diye
Hatıp kekül sallamış
Muhtar bayulsun diye
Üzüm goydum sepete
Yar oturur tepede
Ben bir yeni yar sevdum
Şan olsun memlekete
Altınım var boynumda
İki ellerim goynumda
Ela gözlü sevduğum
Gece gündüz aynımda
Altını bozdurayım
Sıraya dizdireyim
Elma armut değülsün
Cebimde gezdireyim
Yaylanın çimenini
Hep toplamış geyikler
Sevdalunun işine
Ne garuşur böyükler
Gayalardan ot biter
Guzular yayulsun diye
Gızlar kekürt* sallar
Oğlanlar bayulsun diye
Dozer geliyor dozer
Çekilin sizi ezer
Benim sevduğum oğlan
Sinan Özer’e benzer
Yayladan mı geliyon
Sırtındaki yayuk mu
Ben sağa ayakkabı verdüm
Ayağundaki çaruk mu
Ambar altunda cecük
Bacakları küçücük
Benüm sevduğum oğlan
Dünyalarda biricük
TÜRKÜLER
TEK KAPIDAN ÇIKTIM YÜZÜM PEÇELİ
Tek kapıdan çıktım yüzüm peçeli
Ahbaplar oturmuş iki geçeli
Hulusim de alnı sıra perçemli
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
Dağdan yuvarlandı kayalarımız
Gamile yoğruldu mayalarımız
Nola taş doğursaydı analarımız
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
Mezarımı Helvacı'ya eşsinler
Al yeşili üzerime örtsünler (vay vay)
Gelen geçen yazık olmuş desinler
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
BULGURU GAYNATIRLAR
Bulguru gaynatırlar
Yüksekte yaylatırlar
Şu Amasya gençleri
Sin sini oynatırlar
(NAKARAT)
Haydi de Kenanım Kenanım
Açma yorganım yorganım
Üşür her yanım her yanım
Sarıl açanım doldur imanım
Köşe başında durdular
Müşavere kurdular
On beş yiğit içinde
Kenanımı vurdular
NAKARAT
Tozanlı düzde kaldı
Gözlerim izde kaldı
Oğlanı bir dert aldı
Dermanı kızda kaldı
NAKARAT
HÖÇÜLLÜ
Höçüllü de yavrum höçüllü
Yaylada buldum göçünü
Dakıver de zillerin üçünü
Oyna da meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir güzelim
Merdini yavrum merdini
Kim bilir kimin derdini
Dakını ver zillerin dördünü
Oyna da meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir güzelim
YARİNEN GEZDİĞİM DAĞLAR
Çıktım şu dağlara da seyran ederken
Yarinen gezdiğim dağlar ürüşan
Gulak verdim her tarafı dinledim
Bir ben değil cümle alem perişan
Eylen güzel eylen gavil keselim
Gavil mutebardır dönmemesine
İkimizde bir dala yuva kuralım
Şu daldan bu dala gonmamasına
KADER
Ebdest aldım da ilkindiyi gılmaya
Camiye vardım namazımı durmaya
Gözümü ağdurdum iyce kilim çalmaya
Orda da zopayı yidürdün gader bana
Sürüne sürüne pazara vardum
Altmış kuruş verdim bir öküz aldum
Sabaha koşmadan gıçını gırdım
Onu da üç gıçlı eyledin gader
Ağlarım ağlarım gözlerim yaşlı
Dört evlet büyüttüm çileli başlı
Ellere kumaş geydirdin ucu nakışlı
Bana da boz urbayı mehel görmedin gönül
YÜCE DAĞ BAŞINDA BİR CİZ GARİDİM
Yüce dağ başında bir ciz garidim
Yel vurdu da ufak ufak eridim
Evel muhabbetli yarin ben idim
Şimdi yad ellerden bakan ben oldum
Yüce dağ başında ben de Leyla’yım
Otur yanıma da derdim söyleyim
Halimden bilmedük yari neyleyim
Getme güzelim dön geri gel
GİTME GÜZEL DÖN GERİ GEL
Melez göynek giyinmiş yakasu nazük
Goluna dakunmuş altun bilezük
Öpmeye gıymadum sıkmaya yazuk
Gitme güzel dön geri gel
Melez göynek giyinmiş yakası kirli
Şeftali satarlar ikili birli
Aslını sormayın Diyarbekirli
Gitme sevdiceğim dön geri geri
Amasya ili geleneksel giyim-kuşam bakımından çok renkli ve çeşitlidir. Kıyafetlerin günümüze değin bozulmadan gelmiş olması, yöre insanının kapalı bir toplum olmasından kaynaklanmaktadır. Dağ köylerinde hâlâ geleneksel kıyafetler ile günlük yaşamı sürdüren insanlar vardır.
GELENEKSEL KADIN GİYİMİ
Amasya geleneksel kadın kıyafeti oldukça zengin ve gösterişli bir kıyafettir. Göynücek İlçesi’nin Ilısu Köyü ve Karayakup Köyleri’nde Yörüklerin giydiği geleneksel kıyafetler; fes, pullu yemeni, göynek, üçetek, cepken, yelek, kuşak, çarpana kuşak, şalvar, çorap ve çarık olmak üzere 12 parçadan oluşur
Amasya folklorunda maniler önemli bir yer tutar. Amasya yöresindeki toplumsal yaşayışın, coşkunun, heyecanın yoğun bir şekilde yaşadığı maniler, düğünlerde ezgili olarak okunur. Genelde genç kızlar bir araya geldiklerinde, eğlenmek amacı ile mani söylerler.
Mani söyleneceği zaman güzel tef çalan biri eline “el tefi” alır. Bir taraftan çalıp diğer taraftan mani söyleyerek kendisine eşlik edecek birini arar. Bazen mani söyleyecek kişiler istekli olmayabilir. Bu durumda onu teşvik etmek için ardı ardına maniler sıralanır. Bu manilerin içeriği mani atışmasına girmesi istenilen kişiyi kızdırmak amaçlı olabilir. Ortam iyice ısınmaya başlayınca söylemeye niyetli olmayan kişi onun söylediğine karşılık olarak mani söyler. Böylece mani yarışı (atışması) başlar.
MANİLER
Duvarda makas asulu
Elbiseler kesülü
Bana mani sorarsan
Kirli çuval basulu
Çay aşağu giderim
Topal koyun güderim
Eğer anam vermezse
Bohçamı alur giderim
Mavi boyarlar mola
Sevsem duyarlar mola
İkimizde bir boyda
Nikah gıyarlar mola
Harmanlarda ot bitti
Goyun yayulsun diye
Hatıp kekül sallamış
Muhtar bayulsun diye
Üzüm goydum sepete
Yar oturur tepede
Ben bir yeni yar sevdum
Şan olsun memlekete
Altınım var boynumda
İki ellerim goynumda
Ela gözlü sevduğum
Gece gündüz aynımda
Altını bozdurayım
Sıraya dizdireyim
Elma armut değülsün
Cebimde gezdireyim
Yaylanın çimenini
Hep toplamış geyikler
Sevdalunun işine
Ne garuşur böyükler
Gayalardan ot biter
Guzular yayulsun diye
Gızlar kekürt* sallar
Oğlanlar bayulsun diye
Dozer geliyor dozer
Çekilin sizi ezer
Benim sevduğum oğlan
Sinan Özer’e benzer
Yayladan mı geliyon
Sırtındaki yayuk mu
Ben sağa ayakkabı verdüm
Ayağundaki çaruk mu
Ambar altunda cecük
Bacakları küçücük
Benüm sevduğum oğlan
Dünyalarda biricük
TÜRKÜLER
TEK KAPIDAN ÇIKTIM YÜZÜM PEÇELİ
Tek kapıdan çıktım yüzüm peçeli
Ahbaplar oturmuş iki geçeli
Hulusim de alnı sıra perçemli
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
Dağdan yuvarlandı kayalarımız
Gamile yoğruldu mayalarımız
Nola taş doğursaydı analarımız
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
Mezarımı Helvacı'ya eşsinler
Al yeşili üzerime örtsünler (vay vay)
Gelen geçen yazık olmuş desinler
Neyleyim dünyada dünya malını
Gönül arzediyor eski halini
BULGURU GAYNATIRLAR
Bulguru gaynatırlar
Yüksekte yaylatırlar
Şu Amasya gençleri
Sin sini oynatırlar
(NAKARAT)
Haydi de Kenanım Kenanım
Açma yorganım yorganım
Üşür her yanım her yanım
Sarıl açanım doldur imanım
Köşe başında durdular
Müşavere kurdular
On beş yiğit içinde
Kenanımı vurdular
NAKARAT
Tozanlı düzde kaldı
Gözlerim izde kaldı
Oğlanı bir dert aldı
Dermanı kızda kaldı
NAKARAT
HÖÇÜLLÜ
Höçüllü de yavrum höçüllü
Yaylada buldum göçünü
Dakıver de zillerin üçünü
Oyna da meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir güzelim
Merdini yavrum merdini
Kim bilir kimin derdini
Dakını ver zillerin dördünü
Oyna da meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir aman
Dönüver de meydan senindir güzelim
YARİNEN GEZDİĞİM DAĞLAR
Çıktım şu dağlara da seyran ederken
Yarinen gezdiğim dağlar ürüşan
Gulak verdim her tarafı dinledim
Bir ben değil cümle alem perişan
Eylen güzel eylen gavil keselim
Gavil mutebardır dönmemesine
İkimizde bir dala yuva kuralım
Şu daldan bu dala gonmamasına
KADER
Ebdest aldım da ilkindiyi gılmaya
Camiye vardım namazımı durmaya
Gözümü ağdurdum iyce kilim çalmaya
Orda da zopayı yidürdün gader bana
Sürüne sürüne pazara vardum
Altmış kuruş verdim bir öküz aldum
Sabaha koşmadan gıçını gırdım
Onu da üç gıçlı eyledin gader
Ağlarım ağlarım gözlerim yaşlı
Dört evlet büyüttüm çileli başlı
Ellere kumaş geydirdin ucu nakışlı
Bana da boz urbayı mehel görmedin gönül
YÜCE DAĞ BAŞINDA BİR CİZ GARİDİM
Yüce dağ başında bir ciz garidim
Yel vurdu da ufak ufak eridim
Evel muhabbetli yarin ben idim
Şimdi yad ellerden bakan ben oldum
Yüce dağ başında ben de Leyla’yım
Otur yanıma da derdim söyleyim
Halimden bilmedük yari neyleyim
Getme güzelim dön geri gel
GİTME GÜZEL DÖN GERİ GEL
Melez göynek giyinmiş yakasu nazük
Goluna dakunmuş altun bilezük
Öpmeye gıymadum sıkmaya yazuk
Gitme güzel dön geri gel
Melez göynek giyinmiş yakası kirli
Şeftali satarlar ikili birli
Aslını sormayın Diyarbekirli
Gitme sevdiceğim dön geri geri
