Uzman SühaN
Administrator
B 11 Vitamin eksikliği ve tedavisi.
Folik asit, bir protein halkasına p-amino benzolik asitin (PABA) eklenmesi ve bir veya daha fazla sayıda glutamik asidin konjuge edilmesiyle oluşur. İnsanlar PABA’yı sentez edemez veya ilk glutamik asidi yapıya ekleyemez. Folik asidin biyolojik aktif şekli tetrahidrofolik asit (THF)’tir.
THF, dihidrofolat redüktoz aracılığı ile folatın iki basamaklı olarak indirgenmesinden oluşur. Folate amino asit metabolizmasında ve nükleid asit sentezinde (RNA ve DNA) fonksiyon gösterir. Bundan dolayı bir eksiklik bir protein sentezinde değişikliklere yol açabilir. Hızlı bir değişime sahip olan dokular folik aside oldukça duyarlıdır. Bu, gastrointestinal tract dokusu ve uterus olduğu kadar kırmızı ve beyaz kan hücrelerini de kapsar.
Folik Asitin Etkileri
Amino asit, protein ve sinir sistemi iletisinde kullanılan bazı iletken maddelerin yapımında rol alır.
Hücre için şart olan DNA ve RNA sentezinde görev alır.
Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar.
Akyuvar denilen kan hücrelerinin yapımında bulunur.
Anne kamındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için gereklidir.
Folik Asit Günlük Gereksinimi
Besinlerde değişik kimyasal bileşikler halinde bulunur ve vücutta değişime uğrar. Günlük folik asit gereksinimi yetişkin kimseler için 0,2 mg’dir. Fakat kırmızı hücre yapımındaki ve nevral tube aksaklıklarını ortadan kaldırmasıyla hamilelik döneminde genel folik asit ek alımına yol açar. Hamilelik döneminde (400 mikrogram) tavsiye edilen folate alımı normal bir yetişkinin iki katıdır.
Folik Asidin Doğal Kaynakları
Folik asit besinlerde oldukça yaygındır. Genel olarak yeşil sebzelerde bol miktarda vardır. Fakat karaciğerde, mayada, yapraklı sebzelerde, havuç, patates, domates gibi sebzelerde, süt, yumurta, peynir ve meyvelerde yüksek değerlere sahiptir; yiyecekleri ısıtma süresi arttıkça vitamin kaybı artar. Onun için genel olarak taze besinlerde bulunur. Besinlerdeki miktarlar serbest ve total (serbest + bağlı) üzerinden hesaplanır.
Folik Asit Eksikliği
Eksikliği pek de nadir değildir. Belirtiler B12 vitamini eksikliğine oldukça benzer. Eksikliğin temelinde yatan sebepler, başta taze sebze-meyveden yoksun yetersiz beslenme, alkol, ilâç kullanımı gibi metabolik sorunlar, stres, hastalık, gebelik gibi aşırı tüketim olmasıdır.
İştahsızlık, kilo kaybı, dilde şişme ve kızarma, bulantı, kusma, ishal gibi sindirim sorunları ortaya çıkar.
Huzursuzluk, baş ağrısı, bitkinlik, unutkanlık gibi hafif belirtilerden sinirlilik, hırçınlık, düşmanca tavırlar, paranoya durumuna kadar uzanan ağır sinirsel sorunlar oluşabilir.
Enfeksiyonlara yatkınlık.
Çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir.
Megaloblastik anemi denilen bir tür kansızlık hastalığı meydana gelir; sık görülen demir eksikliğine bağlı kansızlıktır, folik asite bağlı olan genellikle demir vermek ile kansızlığın düzelmemesiyle anlaşılır.
Folik Asit Fazlalığı
Besinlerle fazlalığına yol açılmasa da vitamin ilâcı şeklinde 2000 mikro-gramın üstüne çıkıldığında sorunlar oluşur; uykusuzluk, huzursuzluk, sindirim şikâyetleri, ciltte döküntü ve kaşıntı yapar.
Performansa Etkisi
Sporcuların farklı sporlarda vücudun aldığı darbelerle doku değişiminin normalden daha fazla olabileceği ve kırmızı kan hücresi değişiminin sporcularda, sporcu olmayanlardan daha hızlı olduğu bilinmektedir. Bunu sağlamanın en iyi yolu da düzenli sebze ve meyve tüketimidir. Bu mümkün değilse tavsiye edilen düzeyde (200 mg günde) günlük ek alım folate statüsünü devam ettirmede etkili bir yoldur.
THF, dihidrofolat redüktoz aracılığı ile folatın iki basamaklı olarak indirgenmesinden oluşur. Folate amino asit metabolizmasında ve nükleid asit sentezinde (RNA ve DNA) fonksiyon gösterir. Bundan dolayı bir eksiklik bir protein sentezinde değişikliklere yol açabilir. Hızlı bir değişime sahip olan dokular folik aside oldukça duyarlıdır. Bu, gastrointestinal tract dokusu ve uterus olduğu kadar kırmızı ve beyaz kan hücrelerini de kapsar.
Folik Asitin Etkileri
Amino asit, protein ve sinir sistemi iletisinde kullanılan bazı iletken maddelerin yapımında rol alır.
Hücre için şart olan DNA ve RNA sentezinde görev alır.
Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar.
Akyuvar denilen kan hücrelerinin yapımında bulunur.
Anne kamındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için gereklidir.
Folik Asit Günlük Gereksinimi
Besinlerde değişik kimyasal bileşikler halinde bulunur ve vücutta değişime uğrar. Günlük folik asit gereksinimi yetişkin kimseler için 0,2 mg’dir. Fakat kırmızı hücre yapımındaki ve nevral tube aksaklıklarını ortadan kaldırmasıyla hamilelik döneminde genel folik asit ek alımına yol açar. Hamilelik döneminde (400 mikrogram) tavsiye edilen folate alımı normal bir yetişkinin iki katıdır.
Folik Asidin Doğal Kaynakları
Folik asit besinlerde oldukça yaygındır. Genel olarak yeşil sebzelerde bol miktarda vardır. Fakat karaciğerde, mayada, yapraklı sebzelerde, havuç, patates, domates gibi sebzelerde, süt, yumurta, peynir ve meyvelerde yüksek değerlere sahiptir; yiyecekleri ısıtma süresi arttıkça vitamin kaybı artar. Onun için genel olarak taze besinlerde bulunur. Besinlerdeki miktarlar serbest ve total (serbest + bağlı) üzerinden hesaplanır.
Folik Asit Eksikliği
Eksikliği pek de nadir değildir. Belirtiler B12 vitamini eksikliğine oldukça benzer. Eksikliğin temelinde yatan sebepler, başta taze sebze-meyveden yoksun yetersiz beslenme, alkol, ilâç kullanımı gibi metabolik sorunlar, stres, hastalık, gebelik gibi aşırı tüketim olmasıdır.
İştahsızlık, kilo kaybı, dilde şişme ve kızarma, bulantı, kusma, ishal gibi sindirim sorunları ortaya çıkar.
Huzursuzluk, baş ağrısı, bitkinlik, unutkanlık gibi hafif belirtilerden sinirlilik, hırçınlık, düşmanca tavırlar, paranoya durumuna kadar uzanan ağır sinirsel sorunlar oluşabilir.
Enfeksiyonlara yatkınlık.
Çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir.
Megaloblastik anemi denilen bir tür kansızlık hastalığı meydana gelir; sık görülen demir eksikliğine bağlı kansızlıktır, folik asite bağlı olan genellikle demir vermek ile kansızlığın düzelmemesiyle anlaşılır.
Folik Asit Fazlalığı
Besinlerle fazlalığına yol açılmasa da vitamin ilâcı şeklinde 2000 mikro-gramın üstüne çıkıldığında sorunlar oluşur; uykusuzluk, huzursuzluk, sindirim şikâyetleri, ciltte döküntü ve kaşıntı yapar.
Performansa Etkisi
Sporcuların farklı sporlarda vücudun aldığı darbelerle doku değişiminin normalden daha fazla olabileceği ve kırmızı kan hücresi değişiminin sporcularda, sporcu olmayanlardan daha hızlı olduğu bilinmektedir. Bunu sağlamanın en iyi yolu da düzenli sebze ve meyve tüketimidir. Bu mümkün değilse tavsiye edilen düzeyde (200 mg günde) günlük ek alım folate statüsünü devam ettirmede etkili bir yoldur.
