Uzman SühaN
Administrator
En sık görülen gıda alerjisi belirtileri
gıda alerjisi nedir,gıda alerjisininin nedenleri,gıda alerjisinin belirtileri,gıda alerjisinin tedavisi,gıda alerjisi hakkında bilgiler
Tahminen 5 yaşın altındaki çocukların yüzde 6-8’ si ve yetişkinlerin ise yüzde 3-4’ ü gıda alerjilerine maruz kalmaktadır. Gıda alerjilerinin bu günkü tıbbi şartlarda tedavisi bulunmamaktadır. Ancak özellikle çocuklarda görülen yumurta gibi gıda alerjileri çoğunlukla büyümeyle birlikte ortadan kalkmaktadır. “Gıda alerjisi” terimi ile çok daha yaygın olarak görülebilen “gıda intoleransı” terimi birbiri ile karıştırılmamalıdır. Rahatsız edici olsa da, gıda intoleransında bağışıklık sistemi ters reaksiyon göstermez. Bu yüzden gıda alerjisi kadar ciddi değildir.
NASIL BELİRTİ VERİR?
Kimi insanlarda vücudun gıdalara karşı gösterdiği alerjik reaksiyonlar rahatsız edici olmakla birlikte ciddi boyutlarda olmamaktadır. Bazılarında ise ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar korkutucu ve hatta yaşamı tehdit edici boyutlarda olmaktadır. Gıda alerjisine ait belirtiler genellikle ilgili besinleri içeren yemek yendikten sonraki birkaç dakika ile birkaç saat içinde gelişir. Bazı yiyecekleri ilk kez yediğinizde de vücut alışık olmadığı bir besinle karşılaştığı için alerjik tepki gösterebilir. En sık görülen gıda alerjisi belirtileri şunlardır:
• Ağızda karıncalanma veya kaşıntı
• Kurdeşen, kaşıntı veya egzama
• Vücudun dudaklar, yüz, dil, boğaz veya diğer bölgelerinin şişmesi
• Burun tıkanıklığı, hırıltılı solunum ya da solunum ile ilgili diğer sorunlar
• Karın ağrısı, ishal, mide bulantısı ya da kusma
• Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma
Anafilaksi
Bazı kişilerde gıda alerjisi anafilaksi adı verilen ciddi bir alerjik reaksiyonun oluşmasını tetikleyebilir. Bu da yaşamı tehdit edici boyutlardaki aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
• Solunum yollarının daralması ve gerilmesi
• Nefes almayı zorlaştıracak şekilde boğazda şişkinlik veya yumru hissi
• Kan basıncındaki ciddi düşüşe bağlı olarak şok yaşanması
• Nabız hızında artış
• Baş dönmesi, sersemlik veya bilinç kaybı gibi
Anafilaksi için acil tedavi uygulanması önemlidir. Zamanında müdahale ve tedavi edilmemesi komaya hatta ölüme bile yol açabilir.
Egzersiz kaynaklı gıda alerjisi
Bazı insanlarda egzersiz ile tetiklenen gıda alerjileri görülmektedir. Alerjiye neden olan yiyecekler yendikten kısa süre sonra egzersize başlanması kaşıntı ve sersemlik oluşmasına neden olur. Ciddi durumlarda egzersize bağlı olarak gelişen gıda alerjisi, kurdeşen veya anafilaksi gibi reaksiyonlara da neden olabilir. Egzersize bağlı gelişen bu tür alerjileri önlemek için ilgili besinlerden uzak durmak ve egzersiz yapmaya yemek yedikten birkaç saat sonra başlamak faydalı olacaktır.
Polen-besin alerji sendromu
Saman nezlesi olan bazı insanlarda taze meyve ve sebzeler, fındık ve bazı baharat çeşitleri ağızda karıncalanma ya da kaşıntı şeklinde gelişen alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Kimi insanlarda bazen “oral alerji sendromu” olarak da adlandırılan “polen-gıda alerjisi sendromu” boğaz şişmesine ve hatta anafilaksi gelişmesine de neden olmaktadır. Bu durum “çapraz reaktivite” ye bir örnektir. Bazı sebze ve meyvelerde bulunan proteinler ile polenlerde bulunan proteinler benzer olduğu için aynı reaksiyonlar meydana gelir. Örneğin sizde saman nezlesine neden olan “ragweed alerjisi” varsa büyük ihtimalle kavuna da aynı tepkiyi gösterirsiniz. Ağaç polen alerjiniz varsa elma yediğinizde de aynı alerji gelişebilir. Meyve ve sebzelerin pişirilerek yenmesi bu tür reaksiyonları önlemeye yardımcı olacaktır. Çünkü birçok pişirilmiş meyve ve sebze “çapraz reaktivite oral alerji” belirtilerine neden olmaz.
Polen ile meyve ve sebzeler arasında yaygın görülen çapraz reaktivite durumları şunlardır:
Sahip olunan alerjiler Birch(huş ağacı) poleni Ragweed poleni Çim poleni Mugwort (pelin otu) poleni
Gösterilebilecek alerjiler ElmaHavuç
Kereviz
Fındık
Şeftali
Armut
Patates
MuzKavun (kantalup kavunu, şamama kavunu,)
Karpuz
Domates
Domates ElmaHavuç
Kereviz
Kivi
Yer fıstığı
Bazı baharatlar (kimyon, maydanoz, kişniş, anason tohumu, rezene tohumu)
Ne zaman doktora görünmeliDİR?
Eğer yemeklerden kısa bir süre sonra gıda alerjisi belirtileri ortaya çıkıyorsa bir doktora görünmeniz önerilir. Mümkünse alerjik reaksiyon belirtileri devam ettiğinde doktorunuza görünün. Çünkü belirtiler varken gitmek teşhis yapılmasını kolaylaştıracaktır.
Herhangi bir Anafilaksi belirtisi gelişirse acil yardım çağrılması gerekir. Bu belirtiler;
• Solunum yolunun nefes alışverişini zorlaştıracak şekilde daralması,
• Kan basıncındaki ciddi düşüşe bağlı şok,
• Hızlanan nabız,
• Baş dönmesi veya sersemlik şeklindedir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Gıda alerjisi olan bir insanın bağışıklık sistemi, normal olarak tüketilmesinde sakınca bulunmayan günlük bazı gıdaları yabancı ve zararlı olarak algılar. Bağışıklık sisteminin yanlış algılaması sonucu zararlı görülen gıda veya gıda maddesini (alerjeni) nötralize etmek için hücreleri uyararak “immünoglobülin E (IgE)” olarak bilinen antikorları üretmesini tetikler. Daha sonra alerjen besinden az miktarda yediğinizde bile IgE antikorları bunu algılar ve bağışıklık sisteminin kan dolaşımına “histamin” ve diğer kimyasalları salgılaması için sinyal verirler.
Histamin ve diğer kimyasallar burun akması, gözlerde kaşıntı, boğaz kuruluğu, deride döküntü ve ürtiker, bulantı, ishal, nefes darlığı ve hatta anafilaktik şok dahil bir dizi alerjik tepkinin meydana gelmesinden sorumludur. Gıda alerjilerinin çoğunluğu aşağıdaki ürünlerin içinde yer alan bazı proteinler tarafından tetiklenir. Bu ürünler şunlardır:
• Karides, ıstakoz ve yengeç gibi kabuklu deniz hayvanları,
• Yer fıstığı
• Fındık ve ceviz
• Balık
• Yumurta
Çocuklarda karşılaşılan gıda alerjilerine neden olan proteinlere ise şu ürünlerde rastlanır:
• Yumurta
• Süt
• Fıstık
• Fındık
• Buğday
Gıda intoleransı ve diğer reaksiyonlar
Gıda alerjisi ile benzer belirtilere yol açan bir dizi gıda reaksiyonları vardır. Sahip olunan gıda intoleransının türüne bağlı olarak, bu ürünlerden sorun oluşturmayacak derecede az miktarda gıda alınabilir. Eğer gıda intoleransı değil de gıda alerjisi varsa az bir miktarı bile alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Gıda alerjisi ile gıda intoleransı bulantı, kusma, kramp ve ishal gibi aynı belirti ve bulguları içerebildiğinden dolayı karıştırılabilir.
Gıda intoleransının teşhisini zorlaştıran yönlerinden biri de bazı insanlarda gıdanın kendisine değil de hazırlanmasında kullanılan bir maddeye karşı duyarlı olunmasıdır.
Gıda alerjisi için yanıltıcı belirtilere neden olabilen yaygın koşullar şunlardır:
• Gıda sindirimi için gerekli olan bir enzimin olmaması: Bazı gıdaların sindirilmesi için gerekli bazı enzimler yeterli miktarda olmayabilir. Örneğin “Laktaz” enziminin yetersiz miktarda salgılanması, süt ürünlerinin temel şeker kaynağı olan laktozun sindirilmesini güçleştirir. Laktoz intoleransı şişkinlik, kramp, ishal ve aşırı gaz oluşmasına neden olabilir.
• Gıda zehirlenmesi: Bazen gıda zehirlenmesi de alerjik reaksiyon gibi belirti verebilir. Ton balıkları ve diğer balıklardaki bakteriler zararlı reaksiyonları tetikleyen bir toksin üretebilirler.
• Ürünlerdeki katkı maddelerine karşı duyarlılık: Bazı kişilerde hazır ürünlerin içerisinde bulunan katkı maddeleri çeşitli sindirim reaksiyonları ve diğer belirtilere yol açabilir. Örneğin, kurutulmuş meyveler, konserveler ve şarapların korunması için kullanılan “sülfit” duyarlı kişilerde astım ataklarını tetikleyebilir. Ciddi reaksiyonları tetikleyebilecek diğer gıda katkı maddelerine “monosodyum glutamat”, yapay tatlandırıcılar ve gıda boyaları örnek verilebilir.
• Tekrarlanan stres ya da psikolojik faktörler: Bazen bir gıdayı sadece düşünmeniz bile kişinin rahatsızlanmasına yol açabilir. Nedeni ise tam anlaşılmamıştır.
• Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı da buğday ürünlerinin içinde bulunan “gluten” proteininden kaynaklanır ve gerçek bir gıda alerjisi değildir. Gıda alerjisinde olduğu gibi bağışıklık sisteminin verdiği bir tepki söz konusudur ancak çölyak hastalığında bağışıklık sisteminin verdiği tepki daha karmaşık bir tepkidir. Bu kronik sindirim sistemi hastalığı, “gluten” proteini içeren buğday ekmeği, makarna, çerezler ve arpa veya çavdar içeren diğer birçok gıdadan etkilenmektedir. Eğer çölyak hastası iseniz ve gluten içeren besinler tüketirseniz, ince bağırsak yüzeyinde hasar oluşmasına neden olan bağışıklık sistemi reaksiyonları gerçekleşir. Bu hasarlar da besinlerin ince bağırsaktan yeterince emilememesine neden olur.
Tahminen 5 yaşın altındaki çocukların yüzde 6-8’ si ve yetişkinlerin ise yüzde 3-4’ ü gıda alerjilerine maruz kalmaktadır. Gıda alerjilerinin bu günkü tıbbi şartlarda tedavisi bulunmamaktadır. Ancak özellikle çocuklarda görülen yumurta gibi gıda alerjileri çoğunlukla büyümeyle birlikte ortadan kalkmaktadır. “Gıda alerjisi” terimi ile çok daha yaygın olarak görülebilen “gıda intoleransı” terimi birbiri ile karıştırılmamalıdır. Rahatsız edici olsa da, gıda intoleransında bağışıklık sistemi ters reaksiyon göstermez. Bu yüzden gıda alerjisi kadar ciddi değildir.
NASIL BELİRTİ VERİR?
Kimi insanlarda vücudun gıdalara karşı gösterdiği alerjik reaksiyonlar rahatsız edici olmakla birlikte ciddi boyutlarda olmamaktadır. Bazılarında ise ortaya çıkan alerjik reaksiyonlar korkutucu ve hatta yaşamı tehdit edici boyutlarda olmaktadır. Gıda alerjisine ait belirtiler genellikle ilgili besinleri içeren yemek yendikten sonraki birkaç dakika ile birkaç saat içinde gelişir. Bazı yiyecekleri ilk kez yediğinizde de vücut alışık olmadığı bir besinle karşılaştığı için alerjik tepki gösterebilir. En sık görülen gıda alerjisi belirtileri şunlardır:
• Ağızda karıncalanma veya kaşıntı
• Kurdeşen, kaşıntı veya egzama
• Vücudun dudaklar, yüz, dil, boğaz veya diğer bölgelerinin şişmesi
• Burun tıkanıklığı, hırıltılı solunum ya da solunum ile ilgili diğer sorunlar
• Karın ağrısı, ishal, mide bulantısı ya da kusma
• Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma
Anafilaksi
Bazı kişilerde gıda alerjisi anafilaksi adı verilen ciddi bir alerjik reaksiyonun oluşmasını tetikleyebilir. Bu da yaşamı tehdit edici boyutlardaki aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
• Solunum yollarının daralması ve gerilmesi
• Nefes almayı zorlaştıracak şekilde boğazda şişkinlik veya yumru hissi
• Kan basıncındaki ciddi düşüşe bağlı olarak şok yaşanması
• Nabız hızında artış
• Baş dönmesi, sersemlik veya bilinç kaybı gibi
Anafilaksi için acil tedavi uygulanması önemlidir. Zamanında müdahale ve tedavi edilmemesi komaya hatta ölüme bile yol açabilir.
Egzersiz kaynaklı gıda alerjisi
Bazı insanlarda egzersiz ile tetiklenen gıda alerjileri görülmektedir. Alerjiye neden olan yiyecekler yendikten kısa süre sonra egzersize başlanması kaşıntı ve sersemlik oluşmasına neden olur. Ciddi durumlarda egzersize bağlı olarak gelişen gıda alerjisi, kurdeşen veya anafilaksi gibi reaksiyonlara da neden olabilir. Egzersize bağlı gelişen bu tür alerjileri önlemek için ilgili besinlerden uzak durmak ve egzersiz yapmaya yemek yedikten birkaç saat sonra başlamak faydalı olacaktır.
Polen-besin alerji sendromu
Saman nezlesi olan bazı insanlarda taze meyve ve sebzeler, fındık ve bazı baharat çeşitleri ağızda karıncalanma ya da kaşıntı şeklinde gelişen alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Kimi insanlarda bazen “oral alerji sendromu” olarak da adlandırılan “polen-gıda alerjisi sendromu” boğaz şişmesine ve hatta anafilaksi gelişmesine de neden olmaktadır. Bu durum “çapraz reaktivite” ye bir örnektir. Bazı sebze ve meyvelerde bulunan proteinler ile polenlerde bulunan proteinler benzer olduğu için aynı reaksiyonlar meydana gelir. Örneğin sizde saman nezlesine neden olan “ragweed alerjisi” varsa büyük ihtimalle kavuna da aynı tepkiyi gösterirsiniz. Ağaç polen alerjiniz varsa elma yediğinizde de aynı alerji gelişebilir. Meyve ve sebzelerin pişirilerek yenmesi bu tür reaksiyonları önlemeye yardımcı olacaktır. Çünkü birçok pişirilmiş meyve ve sebze “çapraz reaktivite oral alerji” belirtilerine neden olmaz.
Polen ile meyve ve sebzeler arasında yaygın görülen çapraz reaktivite durumları şunlardır:
Sahip olunan alerjiler Birch(huş ağacı) poleni Ragweed poleni Çim poleni Mugwort (pelin otu) poleni
Gösterilebilecek alerjiler ElmaHavuç
Kereviz
Fındık
Şeftali
Armut
Patates
MuzKavun (kantalup kavunu, şamama kavunu,)
Karpuz
Domates
Domates ElmaHavuç
Kereviz
Kivi
Yer fıstığı
Bazı baharatlar (kimyon, maydanoz, kişniş, anason tohumu, rezene tohumu)
Ne zaman doktora görünmeliDİR?
Eğer yemeklerden kısa bir süre sonra gıda alerjisi belirtileri ortaya çıkıyorsa bir doktora görünmeniz önerilir. Mümkünse alerjik reaksiyon belirtileri devam ettiğinde doktorunuza görünün. Çünkü belirtiler varken gitmek teşhis yapılmasını kolaylaştıracaktır.
Herhangi bir Anafilaksi belirtisi gelişirse acil yardım çağrılması gerekir. Bu belirtiler;
• Solunum yolunun nefes alışverişini zorlaştıracak şekilde daralması,
• Kan basıncındaki ciddi düşüşe bağlı şok,
• Hızlanan nabız,
• Baş dönmesi veya sersemlik şeklindedir.
NEDENLERİ NELERDİR?
Gıda alerjisi olan bir insanın bağışıklık sistemi, normal olarak tüketilmesinde sakınca bulunmayan günlük bazı gıdaları yabancı ve zararlı olarak algılar. Bağışıklık sisteminin yanlış algılaması sonucu zararlı görülen gıda veya gıda maddesini (alerjeni) nötralize etmek için hücreleri uyararak “immünoglobülin E (IgE)” olarak bilinen antikorları üretmesini tetikler. Daha sonra alerjen besinden az miktarda yediğinizde bile IgE antikorları bunu algılar ve bağışıklık sisteminin kan dolaşımına “histamin” ve diğer kimyasalları salgılaması için sinyal verirler.
Histamin ve diğer kimyasallar burun akması, gözlerde kaşıntı, boğaz kuruluğu, deride döküntü ve ürtiker, bulantı, ishal, nefes darlığı ve hatta anafilaktik şok dahil bir dizi alerjik tepkinin meydana gelmesinden sorumludur. Gıda alerjilerinin çoğunluğu aşağıdaki ürünlerin içinde yer alan bazı proteinler tarafından tetiklenir. Bu ürünler şunlardır:
• Karides, ıstakoz ve yengeç gibi kabuklu deniz hayvanları,
• Yer fıstığı
• Fındık ve ceviz
• Balık
• Yumurta
Çocuklarda karşılaşılan gıda alerjilerine neden olan proteinlere ise şu ürünlerde rastlanır:
• Yumurta
• Süt
• Fıstık
• Fındık
• Buğday
Gıda intoleransı ve diğer reaksiyonlar
Gıda alerjisi ile benzer belirtilere yol açan bir dizi gıda reaksiyonları vardır. Sahip olunan gıda intoleransının türüne bağlı olarak, bu ürünlerden sorun oluşturmayacak derecede az miktarda gıda alınabilir. Eğer gıda intoleransı değil de gıda alerjisi varsa az bir miktarı bile alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Gıda alerjisi ile gıda intoleransı bulantı, kusma, kramp ve ishal gibi aynı belirti ve bulguları içerebildiğinden dolayı karıştırılabilir.
Gıda intoleransının teşhisini zorlaştıran yönlerinden biri de bazı insanlarda gıdanın kendisine değil de hazırlanmasında kullanılan bir maddeye karşı duyarlı olunmasıdır.
Gıda alerjisi için yanıltıcı belirtilere neden olabilen yaygın koşullar şunlardır:
• Gıda sindirimi için gerekli olan bir enzimin olmaması: Bazı gıdaların sindirilmesi için gerekli bazı enzimler yeterli miktarda olmayabilir. Örneğin “Laktaz” enziminin yetersiz miktarda salgılanması, süt ürünlerinin temel şeker kaynağı olan laktozun sindirilmesini güçleştirir. Laktoz intoleransı şişkinlik, kramp, ishal ve aşırı gaz oluşmasına neden olabilir.
• Gıda zehirlenmesi: Bazen gıda zehirlenmesi de alerjik reaksiyon gibi belirti verebilir. Ton balıkları ve diğer balıklardaki bakteriler zararlı reaksiyonları tetikleyen bir toksin üretebilirler.
• Ürünlerdeki katkı maddelerine karşı duyarlılık: Bazı kişilerde hazır ürünlerin içerisinde bulunan katkı maddeleri çeşitli sindirim reaksiyonları ve diğer belirtilere yol açabilir. Örneğin, kurutulmuş meyveler, konserveler ve şarapların korunması için kullanılan “sülfit” duyarlı kişilerde astım ataklarını tetikleyebilir. Ciddi reaksiyonları tetikleyebilecek diğer gıda katkı maddelerine “monosodyum glutamat”, yapay tatlandırıcılar ve gıda boyaları örnek verilebilir.
• Tekrarlanan stres ya da psikolojik faktörler: Bazen bir gıdayı sadece düşünmeniz bile kişinin rahatsızlanmasına yol açabilir. Nedeni ise tam anlaşılmamıştır.
• Çölyak hastalığı: Çölyak hastalığı da buğday ürünlerinin içinde bulunan “gluten” proteininden kaynaklanır ve gerçek bir gıda alerjisi değildir. Gıda alerjisinde olduğu gibi bağışıklık sisteminin verdiği bir tepki söz konusudur ancak çölyak hastalığında bağışıklık sisteminin verdiği tepki daha karmaşık bir tepkidir. Bu kronik sindirim sistemi hastalığı, “gluten” proteini içeren buğday ekmeği, makarna, çerezler ve arpa veya çavdar içeren diğer birçok gıdadan etkilenmektedir. Eğer çölyak hastası iseniz ve gluten içeren besinler tüketirseniz, ince bağırsak yüzeyinde hasar oluşmasına neden olan bağışıklık sistemi reaksiyonları gerçekleşir. Bu hasarlar da besinlerin ince bağırsaktan yeterince emilememesine neden olur.
