İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

[Bilge Gökçen]

Hatice Sabiha Görkey

[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]1889 [/FONT][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]yılında İstanbul’un Üsküdar semtinde doğan Sabiha Görkey, şimdiki adı İstanbul Üniversitesi olan Darülfünun’un ilk mezunlarındandır. Küçük yaşta babasını kaybedince çalışmak zorunda kalan Görkey, bir yandan çalışıyor bir yandan da Darülfünun’da matematik eğitimine devam ediyordu. Annesi de bu arada dikiş öğretmenliği yaparak geçinmelerine yardımcı oluyordu. Görkey, Darülfünun’dan mezun olduktan sonra, öğretmenliğe İstanbul’da başladı. Ardından da Edirne’ye tayini çıktı ve orada, Edirne Kız Öğretmen Okulu’nda hem müdire hem de öğretmen olarak görev yaptı.

[/FONT][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]Türk kadınına seçme ve seçilme hakkının tanınmasıyla birlikte, [FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]1935 yılında 18 kadın milletvekilinden biri olarak meclise girdi (5. Dönem Sivas Milletvekili). Türk milletine bir yandan [FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]öğretmen[/FONT][/FONT][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif] kimliğiyle bir yandan da siyasetçi kimliğiyle uzun yıllar hizmet etti.

[/FONT][/FONT][/FONT][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif][FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]Evli ve bir çocuk annesi olan Görkey,[/FONT] [FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]22 Kasım 1963'te hayata veda etti.

[/FONT][/FONT]


[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]Türkiye'de kadın hareketleri: [/FONT]
[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]1926'da: Trabzon Türk Ocağı'nda Süreyya Hulusi ilk defa Türk kadının "seçme ve seçilme hakkı" ile ilgili bir konuşma yaptı.
1927'de: İstanbul'da Türk Kadınlar Birliği tüzüğüne "Kadına Siyasi Hakların Sağlanması İçin Çalışacağız" maddesini ekledi.
20 Mart 1930: Yeni çıkan Belediye Kanunu ile kadınlar ilk defa belediye seçimlerine katıldı.
1934: Ankara Türk Ocağı'nda aydın kadınlar, Türk kadınına milletvekili seçilme hakkının verilmesi için seri konferanslar verdiler ve bir keresinde de TBMM'ne kadar yürüdüler.
5 Aralık 1934: Teşkilat-ı Esasiye Kanununun 10 ve 11. maddeleri değiştirilerek kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanındı.
1 Mart 1935: İlk kadın milletvekilleri TBMM'de yerlerini aldı.
22 Nisan 1935: Beylerbeyi Sarayı'nda Atatürk'ün öncülüğünde "Dünya Kadınlar Kongresi" toplandı.[/FONT]


[FONT=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]kimkimdir
[/FONT]

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Ayşe Şekibe İnsel

İlk Kadın Milletvekillerinden.
Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Şekibe İnsel Bursa'dan Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1886'da İstanbul'da doğdu. Ortaokul mezunuydu. Almanca biliyordu. Seçilmeden önce çiftçilikle uğraşıyordu. İnegöl'de tarımla uğraşan İnsel, politik yaşamını devam ettirmedi ve 29 Mart 1970'te vefat etti.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Fakihe Öymen

İlk Kadın Milletvekillerinden.
1900'de İşkodra'da doğdu. Darülfünunun Coğrafya bölümünden mezun oldu. Fransızca bilen Öymen, Maarif ve Coğrafya uzmanıydı.
Bursa Kız Muallim Mektebinde tarih ve coğrafya öğretmenliği ve Bursa Kız Lisesi Müdürlüğü yaptı. V., VI., VII. Dönem İstanbul, VIII. Dönem Ankara Milletvekilliği yapan Öymen, 6 Nisan 1963'te vefat etti.
Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Fakihe Öymen İstanbul Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Bahire Bediş Morova Aydilek

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Bahire Bediş Morova Aydilek Konya Miletvekili olarak meclise girdi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1897'de Bosna'da doğdu. Bolu orta mektebinden mezun oldu. Bolu Kız Sanat Okulu'nda resim öğretmenliği yaptı.
Seçimden önce Bolu Belediye Meclisi üyesiydi. V. Dönemde milletvekilliği yaptı.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Dr. Fatma Memik

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Fatma Memik Edirne'den Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1903'te Safranbolu'da doğdu. İlköğrenimine Safranbolu'da başlayan Memik sekiz yaşında İstanbul'a geldi. Burada Beyazıt İnas numune Mektebi ile Bezm-iâlem Valide Sultan Mektebinde okuduktan sonra Tıbbiye'ye girdi.
Tıbbiye'den 1929'da birincilikle mezun oldu ve Gureba Hastanesinde çalıştı. Dahiliye uzmanı olan Memik seçilmeden önce Gureba Hastanesi Poliklinik Şefi idi. V., VI., VII., Dönem Edirne Milletvekilliği yapan Memik 1991'de vefat etti.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Türkan Örs Baştuğ

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Türkan Örs Baştuğ Antalya'dan Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1900'de Üsküdar'da doğdu. İstanbul Darülfünunun Felsefe Şubesinden mezun oldu. Fransızca biliyordu. Uzmanlık alanı felsefe, sosyoloji ve eğitimdi. Üsküdar Kız Sanat Mektebinde müdürlük yaptı. Seçimden önce Feyziâti Lisesi Kız kısmı müdürlüğündeydi. İki dönem milletvekilliği yaptı. 27 Eylül 1975'te İstanbul'da öldü.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Ferruh Güpgüp

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Ferruh Güpgüp Kayseri Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1891'de Kayseri'de doğdu. Baba Adı: Ahmet Mithat, Anne Adı: Hususi.
Özel öğrenim gören Güpgüp Arapça biliyordu. Biçki dikişle de ilgilendi ve Kayseri CHF Vilâyet İdare Heyeti ile Belediye Meclisi üyeliğinde bulundu.
18 Nisan 1951'de öldü.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Huriye Öniz Baha

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Huriye Öniz Baha Diyarbakır'dan Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1887'de İstanbul'da doğdu. Tahsilini Londra Üniversitesi kadın kısmında Betford Kolej'de pedagoji eğitimi görerek tamamladı. İngilizce bilen Öniz İstanbul Kız Muallim Mektebi ile eski İnas İdadisinde pedagoji ve uygulama dersi ile ev idaresi derslerini okuttu.
Balkan Harbinden sonra muhacirlere açılan kurslarda ders vermiş ve türlü hayır işlerinde çalışmış, Hilal-i Ahmer'in açtığı kursa giderek gönüllü hastabakıcı olmuştur. Milletvekili seçilmeden önce Türkçe öğretmenliği yapmaktaydı. Yeniköy Rum Mektebinde de öğretmenlik yapan Öniz, 1950'de vefat etti

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Mihri İffet Pektaş

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Mihri Bektaş Malatya Miletvekili olarak meclise girdi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
1895'de Bursa'da doğdu. Amerikan Kız Koleji Mezunuydu. Fransızca ve İngilizce biliyordu. Robert Kolej'de İngilizce öğretmenliği yaptı ve CHF Kütüphane Encümenine seçildi. V., VI., VII. Dönemlerde Malatya Milletvekilliği yaptı.
4 Temmuz 1979'da vefat etti.

 

[Bilge Gökçen]

Ce: İlk Türk Kadın Milletvekilleri Biyografileri

Satı Çırpan (Satı Kadın)

Kadınların ilk kez oy kullandığı T.B.M.M. 5. Dönem seçimleri 8 Şubat 1935'te yapıldı ve 17 kadın milletvekili ilk kez meclise girdi. Satı Kadın Ankara'dan Miletvekili olarak seçildi. Ara seçimlerde bu sayı 18'e ulaştı.
Satı Kadın 1890'da Kazan'da doğdu. Milli savaşta malûl olmuş bir askerin eşiydi. Beş çocuğu vardı. Çiftçilikle uğraşan Satı Kadın hususi eğitim gördü. Seçildiğinde Kazan Köyü muhtarıydı. Bir dönem milletvekilliği yaptı.

Atatürk'le Hatırası
Sait Arif Terzioğlu’nun “Yazılmayan Yönleriyle Atatürk” adlı eserinden alınmıştır.
Ankara'da yakıcı bir yaz günü idi. Atatürk beraberinde arkadaşları ve yaverleri olduğu halde Kızılcahamam’a giderken kazan köyü yakınlarında durmuş ve otomobilinden inmişti. Köyün kadını, genci, yaşlısı, ihtiyarı köylerin içinden geçen, şosede duran bu yabancı konukları görünce hep koşuştular. Kimi su seyirtti, kimi ayran, bunlardan biri, güğümünden aktardığı soğuk ayranı Ata'ya uzattı:
- Bir soğuk ayran içer misiniz, dedi.
Bu çorak iklimin kavurduğu yüzünde bronzlaşmış Türk kadının en bariz ifadelerini taşıyan, bir Türk Anası idi. Böğrüne sıkıştırdığı kundağı biraz daha bastırdıktan sonra, sağ elindeki ayran bardağını uzattı, bekledi. Ata, ayranı kana kana içmiş ve biran durakladıktan sonra ona:
- Senin kocan kim? diye sormuştu
Köylü kadını,yüzü tunçlaşmış, elleri nasırlı bir Türk Anası Ankara'nın kendine has şivesi ile kocasının Sakarya harbinde boğazından yaralanmış bir cengaver olduğunu söyledi. Ata bir soru daha sordu:
- Ne zaman doğdun?
- 1919'da Atatürk Samsun'a çıktığı zaman doğdum.
Ata, bir an düşündü. Yıl 1934 idi. Kadının bu ifadesine göre 15 yaşında olması lazım gelirdi. Halbuki karşısındaki kadın 25 yaşlarında görünüyordu tekrar sordu:
- Nasıl olur
Evet, nasıl olurdu. Bu Satı Kadın hiç tereddütsüz, o her zamanki nüktedan haliyle ve memleketin işgal altında geçirdiği acı yılları ima ederek:
- Evet Paşam, ondan evvel yaşamıyordum ki!
Tam 6 çocuklu bu Anadolu kadını 1890 dogumluydu. Kazan köyünün muhtarıydı. Türkiye’deki ilk kadın muhtardı.
-Babam Kara Mehmet’lerden. Kazan’ın muhtarlık mühürü bana ondan miras kaldı. Sizi görmek fırsatını bize bahşettiğiniz için bahtiyarlık duyuyoruz Paşam.
-Peki kadınların da erkekler gibi çalışıp çalışıp çeşitli mevkilere yükselmesi konusunda ne düşünüyorsun?
-Şüphesiz doğrudur. Ve kadınlarımız Cumhuriyet’in mefkuresi altında bunu başarmak azmine sahiptir. Biz kadınlar hedefe yürüyecek ve Cumhuriyet meşalesini her alanda taşıyacağız Paşam.
Mustafa Kemal bu yanıttan son derece memnun olmuştu. Bu konuşma onu bir hayli düşündürdü. Ayrılırken yaverine kadının ismini ve adresini not ettirdi.
Satı Kadın niçin milletvekili seçildiğini bilmiyordu. Ama Mustafa Kemal onu neden seçtiğini bilecekti. Çünkü kurduğu Cumhuriyet’in temelinde bu ülkenin kadınların da olduğunu biliyordu. Seçmek ve seçilmek onların da haklarıydı. 1923’te İzmir’de yaptığı konuşmasında diyorduki: “Şuna inanmak lazımdır ki, dünya yüzünde gördüğünüz her şey kadının eseridir.”