Keratokonusta gözbebeği bilinmeyen nedenlerle incelir ve kubbe yapısını kaybeder. Yavaşça sivrileşerek sarkar. Cisimleri göze odaklaştırırken, çarpıtarak bulanık görmeğe neden olur. Sebebi bilinmemekle beraber atopik alerjili hastalarda sık görülmekte, gözü çok ovuşturmanın menfi rolü üzerinde durulmaktadır. Ailesel geçiş ispat edilememiştir.
"Her şeyi bulanık görüyorum. Gözlük de yetmiyor! Her kontakt lens de olmuyor! Laser de çare değilmiş. Ne yapacağım?" Bu sözler dünyada sayıları yüz binlere varan keratokonusluların ortak feryadı. Hastanemizde kayıtlı bini aşan keratokonuslu hastamız var. Bunların ancak % 5' ine gözbebeği nakli(keratoplasti) yapıldı. Diğer hastalarımızı çeşitli lenslerle takip etmekteyiz.
Keratokonus Nedir ?
"Konik saydam tabaka" demek olan Keratokonus, saydam tabakanın (kornea) merkez kısmının ilerleyici incelmesidir. Korneanın kubbeli yapısını kaybedip, konik bir şekle dönmesine neden olan bu incelme bir dejenerasyondur. Kornea saydam yapıdadır. Göze gelen görüntüleri kırarak görme merkezine odaklayan en önemli dokudur. Keratokonus, körlük yapan bir hastalık değildir. Ancak kişi bakarken odaklama problemi çeker ve oluşan düzensiz astigmatizma cisimleri çarpık gösterir. Bu nedenle hasta günlük hayatında araba sürme, TV seyretme veya kitap okuma gibi sıradan işlerini bile yapmakta güçlük çeker. Genellikle her iki gözü birden tutar. Ve oldukça yavaş ilerleyen, 30 yaşlarında duran, hafif dereceden ciddi derecelere kadar değişen seyre sahip bir hastalıktır.
Keratokonus nasıl tedavi edilir ?
Keratokonusun tedavisi, hastalığın ağırlığına göre değişir. Başlangıçta, oluşan miyopi ve astigmatı gözlükle düzeltmek mümkün olabilmektedir. Ancak hastalık ilerlediğinde gözlük görüşü düzeltemeyeceğinden sert kontakt lensleri kullanmak gerekir. Bu lensler konikleşmiş kornea yüzeyini düzleyerek tatminkar bir görme düzeyi sağlarlar. Bu süreç bir maraton gibidir. Kontakt lens kullanıcısı sabırlı, doktoruyla sürekli ve düzenli diyalog içinde olmalıdır. Son yıllarda kontakt lens teknolojisindeki gelişmeler bu süreci daha kolay yaşanabilir kılmaktadır. Daha ileri keratokonuslarda, kontakt lenslerle bile görme keskinliği artmamakta veya lensleri artık göz kabul etmemektedir. Bunlara kornea nakli gerekir. Keratokonusluların yaklaşık % 10'u kornea nakline ihtiyaç duyar ve başarı % 90'ın üzerindedir.
Keratokonusta hangi lensler kullanılır ?
İlk geliştirilen lensler olmakla beraber oksijen geçirgenliği olmadığından günümüzde pek kullanılmamaktadır. Çünkü korneada damar olmadığından, oksijen ihtiyacı çoktur ve bu ihtiyacını havadan gidermektedir.
Asferik Lensler
Son yıllarda geliştirilen silikon bazlı bu lensler, keratokonusluların asferik kornea yapılarına çok daha iyi uyum göstermekteler. Bu lenslerin arka yüzeyleri merkezlerinde daha dik, ve kenarına doğru tedricen düzleşmektedir. Değişik derecelerdeki keratokonuslular için, çok çeşitli çap ve eğrilikte asferik lensler üretilmektedir.
Yumuşak (Hidrojel) Lensler
Yumuşak lensler konforlu kullanımlarıyla, ancak hafif derecedeki keratokonuslularda önerilebilir. İlerlemiş keratokonuslularda yumuşak lens, düzensiz korneanın kalıbını alacağından düzletme sağlayamaz.
Yumuşak + Sert lens kombinasyonları
Bazı keratokonus hastalarında sert lenslere karşı tahammülsüzlük gelişir. Bunların bir kısmının gaz geçirgen yarı sert lens üzerine uygulanan hidrojel yumuşak lenslerle daha uzun süreli ve konforlu olarak lens kullanabildikleri gösterilmiştir. Buna piggy-back lens uygulaması denir. Ancak bu durumda 3 problem oluşmaktadır. Birincisi bu sistem elle yapılmakta(makineleşmemiş), ikincisi yeterli oksijen geçişi sağlanamamakta, diğeri yarı sert lensin merkezleşmesini temin etmek güç olmaktadır. Böylece iki lensten oluşan nispeten kalın bir lens sistemi oksijen geçişinde noksanlık yapacağından, kornea şişerek görme problemlerine neden olur.
Hibrit Lensler
Piggy-back lenslerin yukarıda sayılan zorlukları üzerine ortası yarı sert, kenarı hidrojel lensle devam eden yeni bir dizayn geliştirildi. SoftPerm lensi böyle bir lenstir. Bu lens, gaz geçirgen lensin sağladığı güzel görüntüyü sunarken, yumuşak lensler gibi kolay ve konforlu kullanılabilmektedir. Bu lenslerin de bazı dezavantajları da vardır. Gözü bir tayt gibi sararak yetersiz harekete ve lensi çıkarırken güçlüklere neden olabilir. Lens pahalıdır ve dikkatlice takılıp çıkarılmazsa kolayca kırılıp, yırtılabilir.
Softflex (etrafıda ortasıda yumuşak lensler)
Özel dizayna sahip yumuşak bir kontakt lenstir. Merkezi kalınlığı 0.45 mm olduğundan bu kalın yapının oluşturduğu sertlik keratokonusta oldukça tatminkar bir düzeltme sağlar. Hibrit lenslere nazaran daha ucuz ve daha uzun ömürlü lenslerdir.
Gözbebeğini çizerek veya laser&lasik yaparak tedavi yapılamaz mı ?
Saydam tabaka üzerine derin çizikler atılmakta; veya saydam tabakada oyuk açılarak içine silikon halkalar konmaktadır. Bu tedaviler henüz standartları tam oturmamış, sonuçları çok değişken tedavilerdir. Sınırda keratokonuslu, saydam tabakası yeterli kalınlıkta, 30 yaşını geçmiş bir kısım hastalara PRK veya LASIK yapılabilmektedir.
Ne zaman gözbebeği (kornea) nakli yapılmalı ?
Eğer hastaların gözleri hiçbir lense tahammül edemez ve lensler artık oluşan düzensiz astigmatı düzeltemezse; gözbebeği çatlayıp şişerek görme merkezi üzerinde meydana gelen iyileşme izi görmeyi ciddi şekilde azaltırsa saydam tabaka nakli yapılır. Saydam tabaka nakillerinin en başarılı olduğu hastalıktır. Bu ameliyatta bir başka insandan(ölüden) alınan canlı kornea, hastanın hastalıklı saydam tabakası ile değiştirilir.
