Zamanlararasi özel Hukuk

aSqimSin

Yeni Üye
Üye
Zamanlararasi özel Hukuk
Zamanlararasi özel Hukuk


Zamanlararası ihtilaflar bir ülkede yürürlükte olan hukukun zaman içerisinde değişmesi sonucunda eski ve yeni hukukular arasında uygulama alanı açısından doğan ihtilaflardır. Bu tür ihtilaflar iç maddi hukukun değiştirilmesi sonucunda doğabileceği gibi, milletlerarası özel hukuk kurallarının değişmesi ile de doğabilir. Eski ve yeni hukuk düzenlerinin uygulama alanı yeni kanunun intikal hükümleri ile belirlenir5.

Zamanlararası özel hukukta aynı ülke içerisinde birbirini müteakip yürürlüğe girmiş eski ve yeni hukuk düzenleri arasında kanunlar ihtilafı oluşmaktadır. Birbirini müteakip yürürlüğe girmiş eski ve yeni hukuk düzenlerinden hangisinin uygulanacağını tespit eden kurallar zamanalararası (intertemporal) özel hukuku teşkil eder. Söz konusu kurallar hukuki ilişkiyi hükme bağlayacak eski veya yeni maddi hukuk kurallarını belirtirler. Başka bir deyişle, ilişki hem yeni hem de eski yabancı hukuk düzeni ile irtibatlı ise yeni yabancı hukukun mu yoksa eski yabancı hukukun mu uygulanması gerektiği zamanalararası hukuk kurallarına göre tespit edilecektir6.

Zamanlararası ihtilaf, MÖHUK dahil her türlü kanun için söz konusu olabilir ve yürürlük hükümleri ile giderilir. Mesela, MÖHUK m. 47'de kanunun yayımından altı ay sonra yürürlüğe gireceğini belirleyen hüküm bu çeşit ihtilafları çözme amacını taşımaktadır. Kanunlar ihtilafı kuralının atıf yaptığı hukukta da zamanlararası kanunlar ihtilafı çıkabilir. Bu sorunun çözümünde söz konusu kanunlardaki yürürlük hükümleri nazara alınır7.

Milletlerarası özel hukukta bağlama kurallarının bir kısmında bağlama sebebi belli bir zamana göre tespit edilmiştir. Buna değişmeyen statü veya sabit statü adı verilir. Fakat bazen devam eden hukuki ilişkilerde bağlama sebebi vatandaşlık, ikametgah, mutad mesken veya şeyin bulunduğu yer olabilir ve kuralda hangi anın esas alınacağı sabit hale getirilmemiş olabilir. Buna da değişken statü adı verilir8.

Devletler özel hukukunun bağlama noktaları çoğunlukla değişkendir. Örneğin, taşınır mallar üzerindeki mülkiyet hakkı ve diğer ayni haklar malların bulunduğu yer hukukuna tabidir. Mallar bir ülkeden diğerine geçirilmesi halinde yeni bir hukuka tabi olacaklardır. Devletler özel hukukunun bu tür statü değişiklikleri (conflict mobile) de zamana bağlı çözümleri gerektirmektedir9.

Bir ülkede yürürlükte olan milletlerarası özel hukuk kurallarının değişmesi halinde; örneğin, nafaka borçlunun milli hukukuna bağlayan kanunlar ihtilafı kuralı değiştirilerek yerine alacaklının milli hukukunun yetkisi kabul edildiği, yeni bağlama kuralının hangi tarihten sonraki ilişkilerde uygulanacağı sorunu zamanlararası hususi hukuk kuralları ile çözülür. Bu konuda intikal hükümlerinin bulunmaması halinde sorun kanunların geçmişe etkili olamayacağı hakkındaki genel hukuk kuralına bağlı olarak çözümlenmelidir. Örneğin, eşlerin ayrı vatandaşlıkta olmaları halinde boşanmayı kocanın milli hukukuna tabi tutan kural değiştirilerek, müşterek ikametgah hukukunun yetkisi kabul edildiğinde eski kanuna göre elde edilen boşanmalar saklı tutulduğu gibi, yeni kanun yürürlüğe girdikten sonra açılmış boşanma davalarına uygulanacaktır. Taraflar arasında önceki hukuka göre tesis edilmiş olan hukuki statüden doğan ilişkiler yeni hukuka tabidir. Örneğin, kocanın karısına karşı nafaka borcu uyuşmazlığın çıktığı anda yürürlükte olan hukuka tabidir10.

Kanunlar ihtilafı kuralı gereğince yetkili olan yabancı hukukun da zaman içerisinde değişikliğe uğraması mümkündür. Örneğin, Türk mahkemesinde açılmış olan bir babalık davasında Alman hukuku yetkili ise ve o tarihte Alman nesep hukuku değişikliğe uğramışsa, eski ve yeni hukuktan hangisinin uygulanacağı da yeni kanunun intikal hükümlerine tabi olacaktır11.​
 
Geri
Üst