Amfetaminler
Amfetamin, adrenaline benzeyen bir feniletilamin türevidir. Benzamfetamin ve 
mfetaminin daha önemli bir yer tuttuğu bir sınıf bileşiğin prototipidir. Amfetamin rasemik bir bileşik olup pratikte polarize ışığı sağa çeviren bileşiği kullanılır. Amfetaminler retiküler aktivasyon sistemini (bkz.) Stimüle eder; uyanıklık ve canlılık üzerindeki etkilerin temeli bu stimülasyondur. Yorgunlukla bozulan performans çoğu zaman giderilir; normal performans güçlenmiş gibi gözükür. Bununla birlikte, performansın gerçekten düzelip düzelmediği konusundaki bulgular yetersizdir. Bu hem psikolojik, hem de fizik performansı kapsar. Genel bir uyanıklık göze çarpar. Ruhsal durum düzelerek öfori meydana gelir, fakat ilacın etkisi geçince nahoş çöküntü duygulan ortaya çıkar. Bu çöküntünün yarattığı rahatsızlığın çabucak giderilmesi için başvurulan daha yüksek dozaj, alışkanlığa ve ilacın suistimaline yol açar. Psikiyatriyle ilgili olarak, birkaç ilaç arasında karşılıklı etkisi vardır. Trisiklik antidepresanlar ve monoamin oksidaz inhibitörleri amfetamin'in etkisini arttırır. Hafif hipnotik dozda barbitüratlar ise karşı tesir gösterir. Amfetaminin uyarıcı etkisinden kaçınmak için amfetamin barbitürat karışımları geniş çapta kullanılmış, fakat bu gibi karışımlar iki ilacın sinerjistik etkilerini meydana çıkarmıştır. Bu gibi karışımların, yalnızca amfetaminlerin kullanılmasına kıyasla bir yararları yoktur ve her ikisinin de alışkanlığı yaygın olduğu için bunlardan kaçınmak daha doğru olur. Amfetaminler depresyon için etkin terapötik ilâçlar değildir. Psikonörotik ve astenik durumlarda kullanılmalarına rağmen etkili olup olmadıkları tartışılabilir. Bu grup hastalarda alışkanlık tehlikesi büyük olduğu için amfetaminler kontrendikedir. Bununla birlikte, agressif psikopatik kişilik bozuklukları gösteren bazı hastalara faydalı olduğu düşünülmüştür. Obezite tedavisinde, anorektik olarak amfetamin verilmesi çok yaygındır; bu hususta faydalı olabilmesine rağmen, sonucunda karşımıza amfetamine alışmış bir yığın orta yaşlı ve şişman ev hanımı çıkmaktadır. Amfetaminler bazı organik durumların tedavisinde faydalı olmaktadır. Bunlar arasında narkolepsi, bazı epilepsi tipleri, postansefalitik parkinsonizm ve hiç umulmadığı halde, çocuklarda hiperkinetik aşırı faaliyet (hiperaktivite) sendromu vardır. Geceleri idrar tutamama (noktürnal enürez) durumlarında amfetamin tedavisi uygulanmıştır; bunun nedeni, hastanın uykusu hafif olursa uyanıp bu durumu gidereceği düşüncesidir. Amfetaminlerin alışkanlık tehlikesi büyük olduğu için, kullanılmaları da dikkatle sınırlandırılmalıdır. Daha az önemli yan etkileri stimülasyon etkileri olup bunlar arasında uykusuzluk, anksiete, ağız kuruması, titreme, çarpıntı, sinirlilik, başağrısı, iktidarsızlık ve iştahsızlık vardır. Hiç şüphesiz, en ciddi iki kötü etkisi, alışkanlığa ve paranoid şizofreniden ayırdedilemeyen psikotik bir hastalığa yol açmasıdır. Neyse ki, ilacın yarattığı psikoz, amfetamin bırakıldığı zaman kaybolur. Günümüzde tıp, verilen reçetelerde amfetaminden kaçınmayı yeğlemektedir.
mfetaminin daha önemli bir yer tuttuğu bir sınıf bileşiğin prototipidir. Amfetamin rasemik bir bileşik olup pratikte polarize ışığı sağa çeviren bileşiği kullanılır. Amfetaminler retiküler aktivasyon sistemini (bkz.) Stimüle eder; uyanıklık ve canlılık üzerindeki etkilerin temeli bu stimülasyondur. Yorgunlukla bozulan performans çoğu zaman giderilir; normal performans güçlenmiş gibi gözükür. Bununla birlikte, performansın gerçekten düzelip düzelmediği konusundaki bulgular yetersizdir. Bu hem psikolojik, hem de fizik performansı kapsar. Genel bir uyanıklık göze çarpar. Ruhsal durum düzelerek öfori meydana gelir, fakat ilacın etkisi geçince nahoş çöküntü duygulan ortaya çıkar. Bu çöküntünün yarattığı rahatsızlığın çabucak giderilmesi için başvurulan daha yüksek dozaj, alışkanlığa ve ilacın suistimaline yol açar. Psikiyatriyle ilgili olarak, birkaç ilaç arasında karşılıklı etkisi vardır. Trisiklik antidepresanlar ve monoamin oksidaz inhibitörleri amfetamin'in etkisini arttırır. Hafif hipnotik dozda barbitüratlar ise karşı tesir gösterir. Amfetaminin uyarıcı etkisinden kaçınmak için amfetamin barbitürat karışımları geniş çapta kullanılmış, fakat bu gibi karışımlar iki ilacın sinerjistik etkilerini meydana çıkarmıştır. Bu gibi karışımların, yalnızca amfetaminlerin kullanılmasına kıyasla bir yararları yoktur ve her ikisinin de alışkanlığı yaygın olduğu için bunlardan kaçınmak daha doğru olur. Amfetaminler depresyon için etkin terapötik ilâçlar değildir. Psikonörotik ve astenik durumlarda kullanılmalarına rağmen etkili olup olmadıkları tartışılabilir. Bu grup hastalarda alışkanlık tehlikesi büyük olduğu için amfetaminler kontrendikedir. Bununla birlikte, agressif psikopatik kişilik bozuklukları gösteren bazı hastalara faydalı olduğu düşünülmüştür. Obezite tedavisinde, anorektik olarak amfetamin verilmesi çok yaygındır; bu hususta faydalı olabilmesine rağmen, sonucunda karşımıza amfetamine alışmış bir yığın orta yaşlı ve şişman ev hanımı çıkmaktadır. Amfetaminler bazı organik durumların tedavisinde faydalı olmaktadır. Bunlar arasında narkolepsi, bazı epilepsi tipleri, postansefalitik parkinsonizm ve hiç umulmadığı halde, çocuklarda hiperkinetik aşırı faaliyet (hiperaktivite) sendromu vardır. Geceleri idrar tutamama (noktürnal enürez) durumlarında amfetamin tedavisi uygulanmıştır; bunun nedeni, hastanın uykusu hafif olursa uyanıp bu durumu gidereceği düşüncesidir. Amfetaminlerin alışkanlık tehlikesi büyük olduğu için, kullanılmaları da dikkatle sınırlandırılmalıdır. Daha az önemli yan etkileri stimülasyon etkileri olup bunlar arasında uykusuzluk, anksiete, ağız kuruması, titreme, çarpıntı, sinirlilik, başağrısı, iktidarsızlık ve iştahsızlık vardır. Hiç şüphesiz, en ciddi iki kötü etkisi, alışkanlığa ve paranoid şizofreniden ayırdedilemeyen psikotik bir hastalığa yol açmasıdır. Neyse ki, ilacın yarattığı psikoz, amfetamin bırakıldığı zaman kaybolur. Günümüzde tıp, verilen reçetelerde amfetaminden kaçınmayı yeğlemektedir.
